28 september 2023

Sinds 2015 is het geven van ontslag op staande voet voor werkgevers risicovoller geworden. Althans, houdt het ontslag geen stand dan staat automatisch de deur open voor diverse (schade)vergoedingen.

Gedrag van werknemers dat een direct einde van het arbeidscontract rechtvaardigt, blijft in de praktijk echter bestaan. En werkgevers grijpen dan alsnog geregeld naar de zwaarst mogelijke arbeidsrechtelijke sanctie van ontslag op staande voet. Met als gevolg dat de werknemer per direct geen salaris meer heeft én evenmin recht op een WW-uitkering.

In de arbeidsrecht-updates van deze week twee zaken waarin ontslag op staande voet centraal staat.

• Een lerares speciaal basisonderwijs voor kinderen met een gemiddeld IQ van 62, vraagt de school om toestemming om met 15 kinderen in de leeftijd van 7 tot 10, naar de Efteling te gaan. Deze toestemming wordt niet verleend. Wel mag de lerares met de kinderen naar Space Expo in Noordwijk (wat past in het ruimtevaart-onderwijsproject dat op dat moment bezig is).

Op 10 maart 2023 vertrekt de klas met twee busjes onder begeleiding van de lerares, een collega en een externe kracht. Maar niet naar Space Expo. Nee, toch naar de Efteling. In de nieuwsbrief van 17 maart tekent de lerares vervolgens een verslag op van de (niet plaatsgevonden) excursie naar Space Expo op 10 maart.

4 dagen daarna valt dan bij de school een verkeersboete op de mat. Te hard gereden op 10 maart 2023 met het busje op de A2 richting het Zuiden – terwijl Space Expo de andere kant op was. En als dan ook nog de black box van het busje wordt uitgelezen, blijkt dat er op de bewuste dag een bezoek aan Lange Jan is gebracht.

Op 24 maart 2023 geeft de lerares toe dat zij stiekem, zonder medeweten van school en ouders, toch naar de Efteling is gegaan. Dit omdat de directeur de Efteling alleen maar niet goedkeurde vanwege de kosten, terwijl de externe begeleider die wilde betalen. Het leek de lerares leuk om voor de kinderen, afkomstig uit kansarme gezinnen, met een bijzondere verrassing te komen. Zij erkent dat ze zich heeft laten leiden door emotie, niet heeft stilgestaan bij de risico’s en het verslag in de nieuwsbrief is gebaseerd op een bezoek aan de Space Expo met haar eigen kinderen.

Een paar dagen later wordt de lerares op staande voet ontslagen. Zij vecht dit aan en vraagt om toekenning van gefixeerde schadevergoeding van € 2.957,55 (voor de niet in acht genomen opzegtermijn), een transitievergoeding (wettelijke ontslagvergoeding) van € 2.104, bruto en een billijke vergoeding (aanvullende vergoeding) van € 15.657,60 bruto.

De Rechtbank Amsterdam oordeelt op 11 september 2023 (klik hier) dat de school de lerares voldoende duidelijk had gemaakt dat de begeleiding voor een Efteling-bezoek onvoldoende was (één kind had een-op-een begeleiding nodig en de klas heeft veel potentiële weglopers of kinderen die kunnen verdwalen of niet kunnen zwemmen). Door desondanks toch naar Kaatsheuvel af te reizen heeft de lerares een onaanvaardbaar risico genomen, wat zeer ernstige gevolgen gehad had kunnen hebben.

Door het “onprofessionele en eigenmachtige optreden” van de lerares wisten school en ouders van (kwetsbare) kinderen niet waar de kinderen op 10 maart 2023 waren. Dat is onacceptabel, zelfs al is het ‘goed afgelopen’ (en hebben de kinderen ongetwijfeld de dag van hun leven gehad). Het feit dat de lerares daarbij nog gelogen heeft én zelfs valselijk verslag heeft gedaan in de nieuwsbrief van een niet plaatsgevonden excursie, valt niet goed te praten. Het ontslag op staande voet blijft in stand en de lerares krijgt geen van de bedragen waarom zij verzocht. Wél moet zij € 1.124,- aan proceskosten vergoeden aan de werkgever.

Gelukkig heeft de lerares per 1 september 2023 een nieuwe baan. Wellicht als Joki of medewerker bij de Python, wie zal het zeggen?

• Op 23 februari 2023 ontdekt een manager dat er in de postauto van een 61-jarige bezorger vier posttassen liggen, met daarin post die op 21 februari bezorgd had moeten worden. Waarvan één tas met zeven bundels stempassen.

De postbezorger, die voor 30 uur per week werkzaam is bij PostNL voor € 1.651,05 bruto per maand, heeft zijn leidinggevende niet verteld dat hij genoemde post niet heeft bezorgd. Voor de niet-gewerkte uren heeft hij wél werktijd geschreven.

Het niet, niet goed of een dag te laat bezorgen van poststukken is een overtreding, zo staat in de Gedragslijn van PostNL. Dit geldt ook voor het niet-vertellen over niet-bezorgde post. Het op tijd bezorgen van post is voor PostNL cruciaal. Doordat de postbezorger post heeft achtergehouden en onttrokken aan het bezorgproces, heeft PostNL geen maatregelen kunnen treffen om de bezorging ervan alsnog op tijd te kunnen realiseren. Zij ontslaat de bezorger op staande voet.

De postbezorger vindt het zelf allemaal niet zo spannend en zeker niet ernstig genoeg voor een ontslag op staande voet. Het kwam wel vaker voor dat hij post niet op tijd kon bezorgen, waardoor naar zijn mening nu sprake is van een overtrokken reactie van PostNL. Daarnaast zouden zijn persoonlijke omstandigheden (financiële moeilijkheden, waaronder toelating tot de WSNP van waaruit hij per september 2023 met een schone lei kon beginnen, vrees voor recht op WW, leeftijd en kansen op de arbeidsmarkt) in de weg staan aan een direct ontslag.

De Kantonrechter Utrecht oordeelt op 1 augustus 2023 (klik hier) dat het ontslag op staande voet terecht is. De bezorger heeft in strijd gehandeld met instructies die in maar liefst 5 richtlijnen kenbaar waren gemaakt (Gedragslijn, samenvatting van Business Principles, Zakboekje Bezorgen, Werkinstructie ‘Postbezorgen met de auto’ en het bericht van begin 2023 over de bezorging van stempassen voor de provinciale verkiezingen).

Zijn acteren wordt ernstig verwijtbaar beoordeeld, omdat de klanten niet op tijd hun post hebben gehad. Door de te late bezorging is de PostNL’s reputatie, voor wie tijdige postbezorging een kerntaak is én PostNL aan de overheid verplicht is om ten minste 95% van de post de volgende (bezorg)dag (van dinsdag t/m zaterdag) te bezorgen, in gevaar gebracht. En extra verwijtbaar is het ook nog omdat in één niet-bezorgde tas stempassen zaten. Daar had de postbezorger extra zorgvuldig mee om moeten gaan.

Ook de persoonlijke omstandigheden van de bezorger maken niet dat een ontslag op staande voet – gelet op die specifieke feiten – een te zware sanctie is. Het vertrouwen van PostNL is te ernstig geschaad, doordat werknemer niet alleen de werkinstructies heeft overtreden, maar ook werktijd heeft geschreven die hij niet heeft gewerkt én in twee gesprekken bewust niet heeft gemeld dat hij nog vier posttassen had die al op 21 februari bezorgd hadden moeten worden. Hieruit volgt dat de bezorger klaarblijkelijk meent naar eigen inzicht te kunnen handelen. Dat hij zich veel vrijheid veroorloofde bij de postbezorging is bevestigd tijdens de zitting, toen de bezorger verklaarde dat hij vaker post mee naar huis nam en daar onder zich hield, om die op een voor hem beter passend moment te kunnen bezorgen. Kort en goed; de hem toegekende verantwoordelijkheden had de bezorger niet helemaal begrepen.

Denkt u als werkgever aan het verlenen van ontslag (op staande voet), of bent u als werknemer (al dan niet op staande voet) ontslagen? Karakter Advocaten denkt graag met u mee! Bel met onze arbeidsrechtspecialist Hellen via 0183 – 35 67 52 of mail via hellen@karakteradvocaten.nl.