11 augustus 2023

In het civiele recht is het gebruikelijk dat de verliezende partij de proceskosten van de andere partij dient te vergoeden. De rechter mag echter ook beslissen om de kosten geheel of gedeeltelijk te compenseren tussen partijen. Bij familierechtelijke procedures is een proceskostenveroordeling zeer ongebruikelijk. Hierbij beslist de rechter doorgaans dat partijen hun eigen proceskosten moeten betalen.

Met proceskosten worden bedoeld de gerechtelijke kosten, zoals het griffierecht, de reis- en verblijfkosten, onkosten van getuigen of deskundigen, kosten van uittreksels uit openbare registers en de kosten van de advocaat.

Uit eerdere uitspraken in het familierecht volgt dat rechters in bepaalde gevallen toch aanleiding zien voor een proceskostenveroordeling. Zo kan de rechter onder meer, indien er sprake is van nodeloos procederen of een onvoldoende onderbouwd verzoek in het familierecht, beslissen om één van partijen in de proceskosten te veroordelen.

Uit een uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant van 23 februari 2021 volgt dat hiervan bijvoorbeeld sprake is in het geval de andere partij rauwelijks is betrokken in een procedure. In deze zaak had de vrouw er namelijk voor gekozen om – zonder eerst in overleg te treden met de man – direct een procedure te starten.

Zo volgde uit een uitspraak van het gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 25 februari 2021 dat de man er op bedacht had moeten zijn dat het hoger beroep enkel zou leiden tot bekrachtiging van de bestreden beschikking en dat het hof daarom reden zag om de man te veroordelen in de proceskosten.

Partijen zijn op grond van de wet verplicht om de voor de beslissing van belang zijnde feiten volledig en naar waarheid aan te voeren. Wordt deze verplichting niet nageleefd, dan kan de rechter daaruit de gevolgtrekking maken die hij geraden acht, aldus artikel 21 Rv. In een alimentatieprocedure kan een proceskostenveroordeling dan ook uit worden gesproken indien een partij verzoekt om wijziging van de alimentatie, terwijl die partij nalaat om inzicht te verschaffen in de eigen financiële situatie. Aangezien in een dergelijke procedure de draagkracht relevant is, is inzicht in de financiële situatie van partijen nodig.

Uit onderstaande recente uitspraken volgt dat het onvoldoende onderbouwen van de financiële situatie door één van de partijen voor de rechter aanleiding kan zijn om die betreffende partij in de proceskosten te veroordelen.

Hof Arnhem Leeuwarden 2023: onvoldoende financiële gegevens ingediend.

Hof Arnhem Leeuwarden 2023 (2): draagkracht met onvoldoende stukken onderbouwd.

Let op: indien de andere partij in de proceskosten wordt veroordeeld, betekent dit overigens niet dat alle advocaatkosten voor vergoeding in aanmerking komen. Deze kosten worden namelijk begroot volgens het liquidatietarief. Dit bedrag is afhankelijk van de verrichte werkzaamheden en het belang van de zaak en compenseert in het merendeel van de gevallen slechts maar voor een deel de kosten die daadwerkelijk zijn gemaakt.