10 september 2019

In de afgelopen jaren is het aantal mensen dat hun voornaam heeft gewijzigd sterk gestegen. Zo wijzigden 503 mensen in 2015 hun voornaam, maar steeg dit aantal in 2018 naar 608. Om welke redenen mag je eigenlijk je voornaam wijzigen en als je een geldige reden hebt, hoe werkt dat dan?

De redenen voor een voornaamswijziging lopen sterk uiteen. De een wil zijn voornaam wijzigen vanwege een geslachtsverandering, de ander vanwege de negatieve associaties die de naam oproept of omdat de naam reden is voor discriminatie of pesterijen.

Maatschappelijk belang vs. persoonlijk belang

Een voornaam is een manier van identificatie van een persoon, zowel binnen een familie als in het maatschappelijk verkeer. In die zin is een voornaam een middel van persoonlijke én emotionele identificatie en heeft het dus betrekking op het privéleven. Je zou dus zeggen dat het wijzigen van een voornaam een beslissing is die een persoon zelf mag en kan maken. Toch ligt dit wettelijk gezien anders. Vanwege het algemeen belang dat met het wijzigen van voornamen gepaard gaat, mag de overheid voorwaarden stellen aan het wijzigen van een voornaam. Onder dit algemeen belang valt bijvoorbeeld een betrouwbare registratie van persoonsgegevens in het bevolkingsregister, waarbij een zekere consistentie in het gebruik van voornamen gerealiseerd blijft.

Ongeoorloofde voornaam: ‘Urine’

Vanwege dit maatschappelijk belang, is voor het wijzigen van een voornaam vereist dat er een advocaat in de arm wordt genomen en een procedure bij de rechtbank wordt gevoerd. Deze procedure is geheel schriftelijk en de rechter mag een verzoek tot voornaamswijziging alleen afwijzen als er geen gegronde redenen zijn voor de wijziging of als de nieuwe voornaam ongepast of ongeoorloofd is. Bij dit laatste geldt ook dat een voornaam niet hetzelfde mag zijn als een bestaande achternaam, zoals ‘Janssen’, tenzij de achternaam ook regelmatig als voornaam wordt gebruikt. Voorbeelden van ongepaste voornamen zijn ‘Urine’, ‘Marieke Methadon’, ‘Jezus Christus’ (‘Suzej Christus’ mocht wel) en ‘Maastricht’.

Zwaarwichtige reden

Als er om een voornaamswijziging wordt verzocht, is het belangrijk om de reden hiervoor goed te onderbouwen. Zo werd in 2006 het verzoek van een vrouw om haar naam van ‘Ali’ in ‘Adeline’ te veranderen, afgewezen omdat de vrouw onvoldoende aantoonde dat zij daadwerkelijk last had van de officiële voornaam. De vrouw betoogt dat zij ten minste twee keer per jaar naar Turkije reist en bij de grenscontrole veel hinder ondervindt, aangezien haar voornaam in Turkije geen vrouwennaam is maar een mannennaam. De rechtbank nam in de beoordeling mee dat de vrouw slechts tweemaal per jaar op vakantie gaat naar Turkije en dat de hinder die zij bij de grenscontroles ondervindt een subjectieve beleving is. De vrouw had geen objectieve informatie bijgevoegd bij haar verzoek, waardoor de rechter niet gefundeerd kon beoordelen of het belang van de vrouw in deze zaak voldoende zwaarwegend was (zie hier). De vrouw liet het hier niet bij zitten en diende in 2012 opnieuw een verzoek in. Dit keer met een betere onderbouwing, waaronder een medisch rapport waaruit blijkt dat zij psychische klachten heeft vanwege de negatieve emoties en gedachten die zij ervaart vanwege haar voornaam. De rechtbank wees haar verzoek dit keer wel toe (zie hier).

‘Antonius Maria’

Voorgaande zaak laat zien dat er soms veel nodig is om de naamsverandering voor elkaar te krijgen. Toch is de enkele reden dat iemand emotioneel belast wordt door de naam vaak al voldoende. Zo wees het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in 2015 een verzoek tot wijziging van een voornaam toe, waarbij de man werd gepest omdat zijn Turkse voornaam veelal in het Engels werd uitgesproken en daardoor associaties opriep met en een zekere seksuele geaardheid. Er werd zelfs lichamelijk geweld tegen hem gebruikt. Ook het verzoek van een man die niet langer met het katholieke geloof geassocieerd wilde worden, werd door het gerechtshof Amsterdam toegewezen. Zijn voornamen ‘Antonius Maria’ zorgden vooral in het bejaardentehuis waar hij werkzaam was, voor opmerkingen over het katholieke geloof. De man had al lang geleden afstand genomen van dit geloof en er zelfs een aversie tegen gekregen. Dat niet gebleken is dat hij door het gebruik van zijn voornamen niet kan functioneren, vond het hof geen reden om zijn verzoek af te wijzen.

In de rechtspraak is vaker te zien dat een verzoek tot naamswijziging wordt gedaan om een voorouder te eren of de associatie aan religie, familie of afkomst te versterken of hier juist mee te breken. Rechters gaan hier echter lang niet altijd in mee. Een voorbeeld hiervan is een zaak waarin een man de rechtbank verzocht om voortaan ‘Dienaar van God’ te heten, de letterlijke vertaling van zijn Arabische voornaam. Hij wilde op die manier laten zien dat hij zich verbonden voelde met zowel de islam als de Nederlandse cultuur. De rechtbank Groningen oordeelde dat de man waarschijnlijk grote problemen zou krijgen met die naam en wees zijn verzoek af.

Het ligt dus niet zo simpel om tot een wijziging van een voornaam over te gaan. Toch zijn er genoeg redenen te noemen die als voldoende worden gezien om een voornaam te wijzigen. Heeft u zelf de wens om uw voornaam te veranderen en wilt u hier meer informatie over? Neem dan contact met ons op via info@karakteradvocaten.nl of tel. 01 83 – 35 67 52.

Voor het wijzigen van een achternaam is geen advocaat vereist. Voor minderjarige kinderen gelden wel strikte eisen.